ئامادەکردنی: ئیدریس ئەبوبەکر - راهێنراوی نێودەوڵەتی گیادەرمانی
لەم بابەتەدا باس لە بەکتریای گەدە دەکەین، نیشانەکانی بوونی ئەم بەکتریایە، هۆکارەکانی تووشبوون و سروشتی بەکتریاکە کە بۆچی هەندێ چارەسەر ناتوانن بەکتریاکە لەنێو بەرن؟ هەروەک دەتاناسێنین بەباشترین چارەسەری سروشتی رووەکی و سروشتی بێ زیانی لاوەکی.
بەکورتی بەکتریای گەدە چییە
هێلیکۆباکتێر پایلۆری، H. pylori، یان Helicobacter pylori کەبە بەکتریای گەدە ناسراوە، بەکتریایەکە لە دیوارەکانی ناوپۆشی گەدەدا دەژی و زاوزێ دەکات، لەلایەن دوو توێژەری ئوسترالیەوە دۆزرایەوە، بۆیان دەرکەوت کە یەکێکن لە هۆکارەکانی دروستبوونی برینی گەدە، کەسێکیش بەو نەخۆشییە دەمێنێتەوە مەگەر چارەسەری گونجاو وەرنەگرێت.
نیشانەکانی
١- سکچوون یان ڕشانەوە.
٢- ئاوسانی گەدە.
٣- ئازاری شان ومل
٤- ئازار لە بەشی سەرەوەی سک.
٥- بۆنی دەم
٦- دڵەکزێ.
٧- کەمی ئارەزووی خواردن.
٨- هەستکردن بە تێری دوای خواردنی بڕێکی کەم لە خواردن.
٩- پیسایی رەنگ رەش یا رەنگ تاریک
١٠- برینی خوێن کە خوێنی لێدێت دەبێتە هۆی کەمخوێنی و ماندوێتی.
١١- ئازاری توند و بەردەوامی سک.
١٢- هەڵوەرینی قژ.
١٣- ژانەسەر بەتایبەت لەشەواندا.
١٤ – دەرکەوتنی خوێن لە ڕشانەوەدا.
١٥- پیساییەکە ڕەشە، یان خوێنی تێدا دەردەکەوێت.
١٦ – دابەزاندنی کێش بە شێوەیەکی خێرا.
ئاڵۆزییەکانی بەکتریاکانی گەدە
بۆ هەندێک کەس لە ماوەی هەفتەیەکدا لە دوای تووشبوون بە بەکتریاکانی گەدە نیشانەکان دەست دەکەن بە نەمان، بەڵام ڕەنگە لە هەندێک کەس ئاڵۆزییەکان ڕووبدەن لەوانە:
١- بەرزی پلەی گەرمی.
٢- ئازاری ماسولکە.
٣- لەدەستدانی کۆنترۆڵی ڕیخۆڵە
٤- خوێنبەربوونی ڕیخۆڵە لەوانەیە ببێتە هۆی دروستبوونی خوێن لە پیساییدا.
٥- کەمخوێنی، بەهۆی دەرچوونی خوێن لەبرینی نەخۆشەکە.
٦- لەکارکەوتنی گورچیلە.
هۆکارەکانی تووشبوون
١- ژیان لەگەڵ کەسێک کە تووشی بەکتریا بووە، واتا کەسێک تووشی ئەم بەکتریایە بووە و بەرێزت لەدەفر و کەلوپەلەکانی ئەو راستەوخۆ سوود وەردەگریت.
٢- نەبوونی ئاوی پاک و تەعقیمکراو.
٣- ژیان لە وڵاتانی تازەپێگەیشتو و قەرەباڵغدا.
٤- خواردنی سەوزە و میوەی خاوێن نەکراوە و خواردن خواردنەکانی لەسەر شەقامەکان و عەرەبانە.
سروشتی ئەم بەکتریایە.
لە کۆنەوە پزیشکان پێیان وایە ئەو نەخۆشانەی برینی گەدەیان هەیە بەهۆی فشاری دەروونی و خواردنی بەهارات و جگەرەکێشان و خوو و شێوازی ژیانی ترەوە تووشی برینەکە دەبن. بەڵام کاتێک زاناکان لە ساڵی ١٩٨٢دا بەکتریاکانی گەدەیان دۆزییەوە، بۆیان دەرکەوت کە بەکتریاکانی گەدە هۆکاری زۆربەی حاڵەتەکانی برینی گەدەن.
کاتێک بەکتریاکانی گەدە دەچنە ناو لەشەوە، هێرش دەکەنە سەر ناوپۆشی گەدە، ئەمەش لەش و گەدە خۆی دەپارێزێت لەو ترشەڵۆکانەی کە گەدە بە شێوەیەکی سروشتی لە کاتی هەرسکردنی خۆراکدا دەریدەدەن، بەم شێوەیە زیان ڕوودەدات بەهۆی گەیشتنی ترشەڵۆکەکانی گەدە بۆ ناوپۆشی گەدە، ئەمەش دەبێتە هۆی… ڕوودانی برینی گەدە. برینی گەدە لەوانەیە ببێتە هۆی خوێنبەربوونی گەدە، دەبێتە هۆی هەوکردنی گەدە و ڕێگریکردن یان ڕێگریکردن لە جوڵەی خۆراک لە ڕێگەی کۆئەندامی هەرسەوە.
شایەنی باسە کە هێلیکۆباکتێر پایلۆری ئەنزیم یوریز بەرهەم دەهێنێت کە یارمەتی بەکتریا دەدات لە ژینگەی سەختی گەدەدا بژین، ئەنزیمەکەی یوریز کارلێک لەگەڵ یوریا دەکات بۆ بەرهەمهێنانی ئامۆنیا کە بڕی پێویست ترشی گەدە بێلایەن دەکات و توانای ژیان و مانەوەی وردە زیندەوەران دەدات.لە شانەکاندا. بەکتریاکانی گەدە دەتوانن ساڵانێک لە جەستەدا بژین پێش دەستپێکردنی نیشانەکانی، وە لەوانەیە لە جەستەی هەندێک کەسدا بمێنێتەوە بەبێ ئەوەی هیچ نیشانەیەکی لێبکەوێتەوە یان ببێتە هۆی دروستبوونی برینی گەدە.
جۆرەکانی بەکتریای گەدە
١- هێلیکۆباکتێر پایلۆری (Helicobacter pylori) : باوترین بەکتریایە و لە خۆراکی پیس و ئاوی پیسدا هەیە.
٢- بەکتریاکانی ئێشێریچیا کۆلای (Escherichia Coli): لە گۆشتی مانگا کە کەم کوڵاوە، و سەوزە و میوەی کەم شۆردراودا هەیە.
٣- بەکتریای سالمۆنێلا (Salmonella) : لە گۆشتی خاو و هێلکە و بەرهەمە شیرەمەنیەکاندا هەیە.
٤- بەکتریاکانی کامپیلۆباکتێر (Campylobacter): لەوانەیە لە شیر و گۆشتی مریشکی خاودا هەبێت کەباش نەکوڵا بێت.
٥- بەکتریای شیگێلا (Shigella): لە خۆراکی خاو و ئاوی پیس و مەلەوانگەدا هەیە.
کەی نەخۆشەکە نیشانەی چاکبوونەوەی لێ دەردەکەوێت؟
١- ئازاری توندی سکی نەخۆشەکە نەما.
٢- دووبارە ئارەزووی خواردنی نەخۆشەکە دەردەکەوێتەوە.
٣- نەخۆشەکە هەستی بە باشتربوونی تەندروستی گشتی خۆی دەکرد و ئەو ڕشانەوە و نیشانانەی پێشتر تووشی بوو بوو، نەما.
چارەسەری سروشتی
چارەسەری بەکتریای گەدە پێک دێت لە سێتێک بەرهەمی سروشتی ئەزموون کراو و کاریگەری کە کاریان لەناوبردنی بەکتریاکە و بەهێزکردنی گەدە و چاککردنەوەی برینی گەدە و پتەوکردنی توانای بەرگری جەستەیە لە یەکەم بەکارهێنانەوە هەست بەچالاکی بەرهەمەکان دەکرێت نەخۆش لەماوەی ٢ هەفتە یا ٤ هەفتە بەیەکجاری رزگاری دەبێت لەسەرجەم جۆرەکانی بەکتریای گەدە بەبێ هیچ زیانێکی لاوەکی و بۆ لەتەمەنی ٨ ساڵییەوە گونجاوە بەمەرجێک ئەگەر ئافرەت بوو لە دۆخی دووگیانیدا نەبێت و یا لەسووڕی مانگانەدا نەبێت.
چارەسەرەکان پێک دێن لەپاودەرێکی سروشتی تێکەڵەی هەشت جۆر رووەکی سروشتی لەگەڵ دڵۆپێنراوێکی گیایی بەناوی رافۆیە و دەنکەهەڵاڵەی خاوێن و نوێ، لەگەڵ بەرهەمەکەدا شێوازی بەکارهێنانی بەشێوەی نووسراو دەخرێتە خزمەتتان.
اترك تعليقاً